Τακτικές, υλικό, διαφορές και ομοιότητες στην εθελοντική πολιτική προστασία – αυτή την άνοιξη, για πρώτη φορά, νέοι που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα από τη Γερμανία και την Ελλάδα αντάλλαξαν ιδέες. Ο διοργανωτής Κωνσταντίνος Λαζαρίδης της Johanniter-Unfall-Hilfe μίλησε στο agorayouth για το τι μπορούν να μάθουν οι δύο χώρες η μία από την άλλη.
Το γεγονός ότι ο Κωνσταντίνος Λαζαρίδης από το Χάμελν γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη βοήθησε σίγουρα στη δημιουργία του προγράμματος ανταλλαγής με την εθελοντική οργάνωση πολιτικής προστασίας Ελληνική Ένωση Έρευνας και Διάσωσης Θεσσαλονίκης (ΕΕΕΔ). Ο εξειδικευμένος καθηγητής για υπηρεσίες διάσωσης από την Ακαδημία Johanniter της Κάτω Σαξονίας/Βρέμης ήρθε σε επαφή με την οργάνωση μέσω ενός προγράμματος κινητικότητας Erasmus+ και του EKAB. Μαζί με τον Heiner Mansholt, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την πολιτική προστασία στην Ακαδημία Johanniter, και με τον ομόλογό του Ορέστη Ρώσσιο στη Θεσσαλονίκη, ο Λαζαρίδης συνέταξε ένα πρόγραμμα για την πρώτη ανταλλαγή νέων επαγγελματιών.
Η συμμετοχή της Κοινωνίας των Πολιτών στις δύο χώρες στον τομέα της πολιτικής προστασίας διαφέρει σημαντικά. Στη Γερμανία, ως „πολιτική προστασία“ νοούνται όλα τα καθήκοντα και τα μέτρα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης στον τομέα της πολιτικής προστασίας, καθώς και τα καθήκοντα και τα μέτρα των δήμων και των ομόσπονδων κρατιδίων στον τομέα της διαχείρισης καταστροφών. Στο πλαίσιο αυτό, συγχωνεύονται διάφορα επιμέρους καθήκοντα και αρμοδιότητες διαφορετικών διοικητικών επιπέδων. Σε περίπτωση τοπικής καταστροφής, οι δήμοι λαμβάνουν βοήθεια από υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης πλήρους και εθελοντικής απασχόλησης, για παράδειγμα από τις πυροσβεστικές δυνάμεις, την Υπηρεσία Τεχνικής Βοήθειας (THW) και ιδιωτικές οργανώσεις αρωγής, στις οποίες περιλαμβάνονται ο Γερμανικός Ερυθρός Σταυρός, οι Malteser, η Ομοσπονδία Σαμαρειτών και η Γερμανική Ένωση Διάσωσης, πέρα από τους Johanniter.
Στην Ελλάδα, η εθελοντική συμμετοχή στην πολιτική προστασία και στο δημόσιο και χρηματοδοτούμενο από το κράτος σύστημα διάσωσης εξακολουθεί να είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστη. Υπάρχουν πολλές μικρές ενώσεις και ομάδες, ιδίως στη Θεσσαλονίκη, αναφέρει ο Λαζαρίδης, αλλά οι διάφορες δομές δεν βρίσκονται ως επί το πλείστον σε διάλογο μεταξύ τους. Αυτό ισχύει και για τη συμμετοχή στην εκπαίδευση, τις ασκήσεις και τα πραγματικά γεγονότα.
Οι ομάδες συχνά διαμαρτύρονται για την έλλειψη οικονομικής υποστήριξης από το κράτος και την έλλειψη αναγνώρισης. Τα οφέλη από την ένταξη σε μια ευρύτερη δομή συχνά δεν γίνονται αντιληπτά. Υπάρχουν επίσης ελάχιστες πρωτοβουλίες σχετικά με την εργασία νέων και την προσέλκυση νέων από νεαρή ηλικία. Ταυτόχρονα όμως, τα άτομα που συμμετέχουν είναι εξαιρετικά κινητοποιημένα: „Κάνουν τη δουλειά τους στον ελεύθερο χρόνο τους και με τα δικά τους χρήματα. Δεν υπάρχουν δικαιολογημένες άδειες απουσίας από την δουλειά ή παροχές αντικατάστασης μισθού όπως τις ξέρουμε“, αναφέρει. Επίσης, οργανώνουν και χρηματοδοτούν οι ίδιοι την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό.
Agorayouth: Κώστα, οργανώσατε τις ανταλλαγές στην Κάτω Σαξονία/Βρέμη και στη Θεσσαλονίκη – ποιος είναι ο στόχος σας με αυτό το πρωτοποριακό έργο στον τομέα της πολιτικής προστασίας;
Κωσταντίνος Λαζαρίδης: Ελπίζω για τη γερμανική πλευρά ότι θα «προσγειωθούν» λίγο και θα δουν τι μπορεί να επιτευχθεί χωρίς πολλά χρήματα και χωρίς μεγάλο εξοπλισμό. Οι Έλληνες μπορούν να προσαρμόζονται στην εκάστοτε κατάσταση και να αυτοσχεδιάζουν! Αυτό που εύχομαι γι‘ αυτούς είναι να δημιουργηθεί μια συνείδηση ότι η αυτοοργάνωση βοηθάει και ότι η δημοκρατία λειτουργεί μόνο αν συμβάλλεις εσύ ο ίδιος στη διαμόρφωσή της. Έχουμε όμως και εμείς να καλύψουμε κάποια κενά, για παράδειγμα, όσον αφορά την ευαισθητοποίηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο- και όσον αφορά την πολιτική προστασία.
Agorayouth: Ακούσαμε ότι η ανταλλαγή απόψεων σε ισότιμη βάση είναι ιδιαίτερα σημαντική για εσάς…
Λαζαρίδης: Ναι, για μένα προσωπικά, η αποστολή της πολιτικής εκπαίδευσης είναι το πιο σημαντικό. Δηλαδή, να μεταδώσουμε την πολιτική δέσμευση, μια σύγχρονη αντίληψη για τη δημοκρατία, τη συμμετοχή, την ενδυνάμωση και όλα αυτά σε ένα διευρυμένο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Έχουμε πει από την αρχή ότι θα χαρούμε να στηρίξουμε την ελληνική πλευρά, ώστε σε 10-15 χρόνια -και μιλάμε για τέτοια χρονικά διαστήματα- να φτάσουν και αυτοί εκεί που είμαστε εμείς σήμερα, για παράδειγμα. Πριν από εξήντα χρόνια, οι Ιωαννίτες και οι Μαλτέζοι δεν ήταν οργανωμένοι με τον τρόπο που είναι σήμερα.
Agorayouth: Στα τέλη Φεβρουαρίου, η ΕΕΕΔ ήρθε στην Κάτω Σαξονία και τη Βρέμη με 14 μέλη. Ποιο ήταν το επίκεντρο της συνάντησης;
Λαζαρίδης: Το να γνωριστούμε μεταξύ μας και να δείξουμε πόσο ευρέως διαφοροποιημένοι είμαστε ως οργανώσεις βοήθειας και πώς επίσης εν μέρει ειδικευόμαστε – και πώς παράγεται ένα αποτέλεσμα από αυτή την αλληλεπίδραση. Θέλαμε επίσης να δείξουμε πώς λειτουργεί στην πράξη η συνεργασία μεταξύ μόνιμου και εθελοντικού προσωπικού και ότι όλοι μιλούν την ίδια γλώσσα από πλευράς τακτικής. Γι‘ αυτό επισκεφθήκαμε επίσης τις τοπικές ενώσεις στο Nordenham ή στο Elsfleth – καθώς και την Υπηρεσία Τεχνικής Βοήθειας (THW) και την Υπηρεσία Διάσωσης.
Ας περάσουμε στην πρακτική πλευρά των πραγμάτων: Τι κάνατε μαζί την πρώτη φορά που συναντηθήκατε;
Λαζαρίδης: Εξασκηθήκαμε στη διάσωση από ύψος και στη διάσωση από περιορισμένους χώρους. Αφορούσε επίσης τα βασικά της ομαδικής επικοινωνίας και ηγεσίας μέχρι το επίπεδο της ομάδας, δηλαδή μέχρι 12 άτομα. Το γεγονός ότι οι Έλληνες αρχηγοί χρειάζονται πιο εξειδικευμένη εκπαίδευση προέκυψε ως θέμα κατά τη διάρκεια μιας εκπαίδευσης αρχηγών ομάδων στo Langenhagen. Εκεί είδαμε ότι οι τακτικές είναι πολύ αυτοσχέδιες και διαφορετικές από άτομο σε άτομο. Στη συνέχεια κάναμε δύο ακόμη σενάρια με ελάχιστες αλλαγές όσον αφορά την αποστολή. Ήταν εντυπωσιακό πόσο ισχυρό και γρήγορο ήταν το μαθησιακό αποτέλεσμα, ακριβώς επειδή οι συμμετέχοντες είχαν ήδη ικανότητες.
Agorayouth: Και πώς ήταν οι εντυπώσεις από τη Γερμανία;
Λαζαρίδης: Διαφορετικές! Κάποιοι εντυπωσιάστηκαν από την τεχνική, άλλοι από την εκπαίδευση. Αυτό που γενικά έτυχε καλής υποδοχής ήταν το γεγονός ότι το μόνιμο και το εθελοντικό προσωπικό συνεργάζονται τόσο έντονα – με άλλα λόγια, η κουλτούρα πολιτικής προστασίας που καλλιεργούμε εδώ.
Agorayouth: Στα τέλη Μαρτίου, πήγατε στη Θεσσαλονίκη για τη δεύτερη συνάντηση – υπήρχαν και καινούριοι συμμετέχοντες εκεί;
Λαζαρίδης: Ακριβώς, η βασική ομάδα παρέμεινε, αλλά υπήρχαν και νέα άτομα, γιατί φυσικά δεν είχαν όλοι χρόνο και για τις δύο επισκέψεις. Στη Γερμανία, μια τέτοια ανταλλαγή στην πολιτική προστασία αναγνωρίζεται ως εκπαιδευτική άδεια, αλλά δυστυχώς αυτό δεν ισχύει στην Ελλάδα: υπάρχει ένας αριθμός μέγιστων ημερών απουσίας στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα – αυτό ισχύει ανεξάρτητα από το αν είσαι άρρωστος, αν συμμετέχεις σε άσκηση πολιτικής προστασίας ή αν σβήνεις πυρκαγιά.
Agorayouth: Ποιο ήταν το επίκεντρο του δεύτερου μέρους της ανταλλαγής;
Λαζαρίδης: Εξετάσαμε τις διαφορές και τις ομοιότητες στις δομές πολιτικής προστασίας και επισκεφθήκαμε, μεταξύ άλλων, την ελληνική υπηρεσία διάσωσης ΕΚΑΒ. Αλλά ασχοληθήκαμε επίσης με συγκεκριμένα θέματα, όπως οι κίνδυνοι και οι πόροι στην πόλη, οι επιχειρήσεις διάσωσης σε περίπτωση χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών κινδύνων, η διάσωση σε νερό, η διάσωση με τεχνικές σχοινιού και μια εισαγωγή στη δασοπυρόσβεση.
Agorayouth: Ποιες συγκεκριμένες ανάγκες σας έγιναν σαφείς κατά τη διάρκεια των ανταλλαγών;
Λαζαρίδης: Για τους Έλληνες, είναι σίγουρα μια κοινή εκπαίδευση της ηγεσίας για να μάθουν να μιλούν πρακτικά μια γλώσσα. Αυτός θα ήταν ένας στόχος για το επόμενο έτος. Μια πιο διαφανής εκπαίδευση θα ήταν επίσης σημαντική: Ο υπεύθυνος της πυροσβεστικής ή του δήμου δεν γνωρίζει τι ακριβώς κάνουν οι επιμέρους ομάδες και τι μπορούν ή δεν μπορούν να κάνουν. Ελπίζω ότι αυτό θα αποσαφηνιστεί δομικά ως πρώτο βήμα. Όσον αφορά πιο μακρινούς στόχους, θα ήταν να αναπτυχθούν κατάλληλες δομές σωματείων και να γίνει επίσης δουλειά με τη νεολαία.
Agorayouth: Αναφερθήκατε στην αρχή στην ικανότητα των Ελλήνων να αυτοσχεδιάζουν. Τι μπορούν να μάθουν οι δομές μας από την Ελλάδα από αυτή την άποψη;
Λαζαρίδης: Εδώ και αρκετό καιρό, έχουμε παρατηρήσει ότι όλο και λιγότεροι είναι οι άνθρωποι που δραστηριοποιούνται σταθερά για πολλά χρόνια – ειδικά στον ίδιο χώρο. Ταυτόχρονα, το ποσοστό των ανθρώπων που αυθόρμητα βοηθούν αυξάνεται. Γι‘ αυτό ήδη αναπτύσσουμε μεσοπρόθεσμες ιδέες στην Ακαδημία για το πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτή την αλλαγή και πώς μπορούμε, για παράδειγμα, να εκπαιδεύσουμε τους εμπλεκόμενους εθελοντές μας να καθοδηγούν τους αυθόρμητους βοηθούς- οι Έλληνες είναι ήδη πολύ καλοί σε αυτό.
Agorayouth: Κάνετε πρωτοποριακό έργο με την ανταλλαγή σας. Ποιες συμβουλές έχετε για άλλους συλλόγους που θέλουν να ξεκινήσουν μια παρόμοια πορεία;
Λαζαρίδης: Χρειάζεται πάντα ανοχή και ανοιχτόμυαλη διάθεση όταν εργάζεσαι διεθνώς, γιατί κάθε χώρα έχει διαφορετικές οργανωτικές δομές και διαφορετικό ρυθμό. Αυτό είναι επίσης σημαντικό για τους διοργανωτές, διότι πρέπει να το γνωρίζουν όλοι οι συμμετέχοντες. Είναι επίσης σημαντικό να δημιουργείτε αποθέματα χρόνου και να μην προγραμματίζετε τα πάντα αυστηρά, ώστε να μπορείτε να αντιδράτε σε αυθόρμητα γεγονότα. Και βασικά, πρέπει πάντα να σκέφτεται κανείς: Τι μπορούμε να μάθουμε; Και όχι μόνο: Σε τι είμαστε ιδιαίτερα καλοί; Τότε η ανταλλαγή γίνεται σε ισότιμη βάση και όλοι οι συμμετέχοντες επωφελούνται.
Διαβάστε τη συνέντευξη στα γερμανικά.
Συνέντευξη: Lisa Brüßler
Φωτογραφίες: Dennis Weiss, Bettina Martin, Stefan Greiber, Johanniter-Akademie Niedersachsen-Bremen, Johanniter-Akademie Niedersachsen-Bremen
Blog zum Deutsch-Griechischen Jugendwerk / Blog για το Ελληνογερμανικό Iδρυμα Νεολαίας 