Πώς μπορούν οι νέοι άνθρωποι να αντλήσουν από την κοινή κληρονομιά Ελλάδας και Γερμανίας; Απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα προσπάθησε να δώσει το συνέδριο «ήταν κάποτε. σήμερα – Η νεολαία στο επίκεντρο των ελληνογερμανικών σχέσεων» που διεξήχθη στο διάστημα 28 έως 30 Μαΐου 2018 στο Μόναχο, την πρωτεύουσα του ομόσπονδου κρατιδίου της Βαυαρίας. Μια σύνοψη της εκδήλωσης.

«Υπάρχει ο Όθωνας, ο πρώτος Βασιλιάς της Ελλάδας, που διαδραμάτισε ένα σημαντικό ρόλο στις ελληνογερμανικές σχέσεις, υπάρχει ο Όττο Ρεχάγκελ αλλά και το πρώτο Ινστιτούτο Γκαίτε στον κόσμο που ιδρύθηκε το 1952 στην Αθήνα. Στο μεταξύ υπάρχουν περισσότεροι από 300.000 Έλληνες που κατοικούν στη Γερμανία, ενώ το ελληνογερμανικό οικονομικό θαύμα δεν θα ήταν εφικτό χωρίς τη βοήθεια των Ελλήνων μεταναστών», λέει ο Τόμας Τόμερ, Τομεάρχης στο Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικογένειας, Τρίτης Ηλικίας, Γυναικών και Νεολαίας (ΟΥΟΤΗΓΝ), απαριθμώντας τις επιτυχίες στις σχέσεις των δυο χωρών. Το ΟΥΟΤΗΓΝ και το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων της Ελληνικής Δημοκρατίας κάλεσαν πολλαπλασιαστές και υπεύθυνους ομάδων που δραστηριοποιούνται στο πλαίσιο των ελληνογερμανικών σχέσεων, για να ανταλλάξουν τις απόψεις και την τεχνογνωσία τους σχετικά με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον στο πλαίσιο του διμερούς συνεδρίου «ήταν κάποτε. σήμερα» – και μάλιστα στο ελληνιστικό Μόναχο.

Οι διαπραγματεύσεις για την ίδρυση του Ελληνογερμανικού Ιδρύματος Νεολαίας βρίσκονται στην τελική ευθεία

Ο Τόμας Τόμερ (ΟΥΟΤΗΓΝ) ανοίγει το συνέδριο στο Μόναχο.

Ο κ. Τόμερ αναφέρθηκε και στις σκοτεινές πλευρές του κοινού παρελθόντος: «Η ελληνική κοινωνία των πολιτών ανήκει σε εκείνες που υπέφεραν περισσότερο από τη γερμανική κατοχή – μια πραγματική αποζημίωση δεν μπορεί να υπάρξει, αλλά πρέπει να κοιτάξουμε μαζί το παρελθόν, για να αποκομίσουμε διδάγματα για το παρόν και το μέλλον». Και για αυτό το σκοπό, συνέχισε, οι καλύτεροι πρεσβευτές που γνωρίζει είναι οι ίδιοι οι νέοι αλλά και θεσμοί όπως τα Ιδρύματα Νεολαίας και τα Γραφεία Συντονισμού. Οι διαπραγματεύσεις για την ίδρυση του Ελληνογερμανικού Ιδρύματος Νεολαίας βρίσκονται στην τελική ευθεία, είπε ο κ. Τόμερ καταλήγοντας ότι «ελπίζουμε ότι φέτος το φθινόπωρο θα έχουμε μια συμφωνία».

Και η Βασιλική Παπακωνσταντίνου από τη Γενική Γραμματεία ΝέαςΓενιάςκαι Δια ΒίουΜάθησηςμίλησε στο ίδιο πνεύμα: « Η επένδυση σε νέους ανθρώπους αποτελεί την πιο αποτελεσματική επένδυση που μπορεί να κάνει ένα κράτος, γιατί ο δυναμισμός και τα οράματα των νέων ανθρώπων αποτελούν ένα αναπόσπαστο κομμάτι των σύγχρονων κοινωνιών». Ωστόσο, συμπλήρωσε, εδώ και πολύ καιρό οι νέοι άνθρωποι στην Ελλάδα, παρότι αποτελούν την πιο καλά εκπαιδευμένη γενιά, βρίσκονται αντιμέτωποι με την ανασφάλεια και την ανεργία και δεν μπορούν να ζήσουν μια αυτόνομη ζωή».

Το τριήμερο συνέδριο ασχολήθηκε με πολλές πλευρές των ιστορικών και πολιτικών σχέσεων των δύο χωρών. Στο πλαίσιο τεσσάρων διαφορετικών συνεδριών με τίτλους «Φιλελληνισμός και ελληνογερμανική πολιτιστική συνεργασία», «Η γερμανική κατοχή στην Ελλάδα», «Αλληλεγγύη τότε και σήμερα» και «Έλληνες στη Γερμανία – Γερμανοί στην Ελλάδα» διοργανώθηκαν διάφορα εργαστήρια, ομιλίες και πάνελ συζητήσεων.

Ημέρα 1^η: Φιλελληνισμός και ελληνογερμανική πολιτιστική συνεργασία
«Ο φιλελληνισμός ήταν ένα πολιτικό, διεθνικό φαινόμενο – η έκφραση αλληλεγγύης σε μια κρίσιμη στιγμή της ιστορίας όταν η Ελλάδα ήθελε να αποκτήσει την ελευθερία της», δήλωσε ο καθηγητής Μίλτος Πεχλιβάνος (Κέντρο Νέου Ελληνισμού). Με διάφορους τρόπους, όπως με μια εγκυκλοπαίδεια, η οποία βρίσκεται ήδη στη φάση της δημιουργίας της, το Κέντρο Νέου Ελληνισμού θέλει να συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση της κοινής μας ιστορίας, είπε χαρακτηριστικά ο κ. Πεχλιβάνος, συμπληρώνοντας ότι ελπίζει στη δημιουργία του Ιδρύματος Νεολαίας, ώστε να ασχοληθεί με τέτοια θέματα πολύ πιο έντονα.

Lukas Kuth vom Jugendaustausch „Julius Stern goes Underground“

Der Austausch „Julius Stern goes underground“- eine Orchesterkooperation zwischen Athen und Berlin.

Το Κέντρο Νέου Ελληνισμού αποτελεί ένα «μοναδικό πρόγραμμα για την πολιτιστική συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας», ανέφερε η ΒασιλείαΤριάρχη-Χέρμαν (Πρόεδρος ΙδρύματοςΠαλλάδιον),η οποία συντόνισε την επόμενη συζήτηση. Μαζί της στο πάνελ ήταν ο Γιόσεφ Έρχαρντ (Βαυαρικό Υπουργείο Μαθημάτων και Πολιτισμού), ο οποίος παρουσίασε το πρόγραμμα ανταλλαγής μαθητών «Η Ελλάδα – τότε και τώρα», το οποίο ιδρύθηκε το 2003 από το Υπουργείο και το Ίδρυμα Παλλάδιον, και ο Λούκας Κουτ (Ινστιτούτο Γιούλιους Στερν), ο οποίος αναφέρθηκε στο πρόγραμμα ανταλλαγής νέων «JuliusSterngoesUnderground» στο οποίο συμμετέχουν δυο ορχήστρες του Βερολίνου και της Αθήνας: «Παρότι αρχικά υπήρξαν ορισμένες δυσκολίες, το πρόγραμμα ανταλλαγής σημείωσε μεγάλη επιτυχία, γιατί η μουσική συνδέει πέρα από τη γλώσσα και τις προκαταλήψεις. Με τη ζωντανή αναμετάδοση από το εθνικό ραδιόφωνο είχαμε ένα καταπληκτικό αποτέλεσμα και το Σεπτέμβριο θα έρθουν οι Αθηναίοι της ορχήστρας «UndergroundYouthOrchestra» στο Βερολίνο», ανέφερε ο βιντεογράφος και μουσικός παραγωγός (σύντομα περισσότερες λεπτομέρειες στο μπλογκ).

Κινηματογράφος & Τέχνη
Ιδιαίτερα ενδιαφέρον ήταν το εργαστήριο που διοργάνωσε ο καθηγητής αρχαίων ελληνικών Ρόλαντ Γιουργκελάιτ, ο οποίος μαζί με τους μαθητές του από το Λύκειο των Βενεδικτίνων στο Έταλ συνέδεσε με δεξιοτεχνία την αρχαιότητα με το παρόν. Με το κινηματογραφικό πρότζεκτ «Ο Οδυσσέας ως σύγχρονος πρόσφυγας» ενθουσίασε τους Έλληνες συνέδρους, οι οποίοι δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι μια γερμανική σχολική τάξη είχε γυρίσει μια ταινία στα αρχαία ελληνικά με μια σύγχρονη κοινωνική διάσταση.

Δρ. Μαργαρίτα Τσώμου, συνεπιμελήτρια του προγράμματος συζητήσεων documenta14.

Στην τελευταία συνεδρία της ημέρας η συνεπιμελήτρια του προγράμματος συζητήσεων της documenta14, Δρ. Μαργαρίτα Τσώμου, αναφέρθηκε στην έκθεση μοντέρνας τέχνης που το 2017 διοργανώθηκε στο Κάσελ και στην Αθήνα. Μαθαίνουμε από την Ελλάδα ήταν το κεντρικό μήνυμα: «Για να διοργανωθούν οι εκθέσεις στην Αθήνα, χρειάστηκε να κατασκευαστούν πολλά κτίρια», είπε η κα. Τσώμου. Το πρόγραμμα διαμεσολάβησης ήταν διαμορφωμένο εναλλακτικά έτσι ώστε τα έργα τέχνης να μπορούν να παρουσιαστούν με διάφορους τρόπους. Συγχρόνως, η d14 είναι μια παγκόσμια έκθεση τέχνης, είπε, η οποία αναπαριστά παγκόσμιες εξελίξεις και έτσι δεν μπορεί να θεωρηθεί απλώς μια ελληνογερμανική έκθεση τέχνης. «Περίμενα από το ελληνικό κοινό να είναι περισσότερο ανοιχτό και αναρωτιέμαι τι θα έπρεπε να είχα κάνει για να πλησιάσω περισσότερο το κοινό», συνόψισε η κα. Τσώμου στην ομιλία της. Παρόλα αυτά, πιστεύει, ότι επρόκειτο για μια από τις σημαντικότερες εκθέσεις στην ιστορία της documenta.

Ημέρα 2^η: Η γερμανική κατοχή στην Ελλάδα
Το πρωί της Τρίτης ξεκίνησε με μια ιστορική ανασκόπηση σχετικά με τη γερμανική κατοχή στην Ελλάδα, πριν ακολουθήσει μια συζήτηση πάνελ που είχε στο επίκεντρό της την κοινή μνημόνευση της ιστορίας στις ελληνογερμανικές ανταλλαγές νέων. Στις ανταλλαγές προβλέπονται αρχικά εκδηλώσεις με πολλαπλασιαστές από τα μαρτυρικά χωριά, τις εβραϊκές κοινότητες καθώς και ημερίδες, ενώ μετά διεξάγονται οι επισκέψεις των νέων. Ο Κώστας Σιανόπουλος από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Λεχόβου είπε σχετικά: «Όταν τελείωσε το πρώτο πρόγραμμα σε εμάς στο Λέχοβο, άρχισα να ασχολούμαι περισσότερο με το χωριό μου. Σχηματίσαμε μια άτυπη ομάδα νέων για να πάρουμε συνεντεύξεις από τους επιζήσαντες. Έτσι προέκυψαν διάφορες δραστηριότητες και πήγαμε μάλιστα και στο εξωτερικό με ευρωπαϊκά προγράμματα».

Πάνελ για την κοινή μνημόνευση της ιστορίας στις ελληνογερμανικές ανταλλαγές νέων.

«Πέρυσι δημιουργήθηκε στο IJAB μια ψηφιακή κάρτα με πληροφορίες για τις μαρτυρικές κοινότητες και για τους φορείς που υλοποίησαν προγράμματα σε αυτούς τους τόπους», δήλωσε η Ντοροτέε Γέκερινγκ από το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικογένειας, Τρίτης Ηλικίας, Γυναικών και Νεολαίας. Ως πρότυπο χρησίμευσε ένα παρόμοιο πρόγραμμα του Γερμανο-Πολωνικού Ιδρύματος Νεολαίας.

JUMP: Πώς το μπάσκετ δημιουργεί δεσμούς
Το ότι η μνημόνευση μπορεί να λειτουργήσει και ασυνείδητα ή και παράλληλα έδειξε το πρόγραμμα ανταλλαγής μπάσκετ μεταξύ της ομάδας TuSNeukölln1865 e.V. και της Αναγέννησης Σερβίων: Ο Τιλ Τάλερ  και ο Σωκράτης Μπρουσιόβας ανέφεραν ότι ήδη από το 2016 διεξάγουν από κοινού το πρόγραμμα «JUMP»: «Οι νέοι από το Βερολίνο και τα Σέρβια έχουν μέσα από τον αθλητισμό ένα κοινό βιωματικό επίπεδο και αντιλαμβάνονται καλύτερα τον κόσμο που ζει ο άλλος. Και αυτό σε έναν τόπο στον οποίο αλλιώς δεν θα πήγαιναν ποτέ», ανέφερε ο κ. Τάλερ. Με αυτό τον τρόπο προκύπτει η ανεκτικότητα απέναντι στον άλλο και μετά ενδεχομένως η αλληλεγγύη και ίσως και η συμφιλίωση όσον αφορά το παρελθόν.

Ειδικά οι νεότεροι συμμετέχοντες και επισκέπτες από την Ελλάδα κατάλαβαν στο πλαίσιο της θεματικής επίσκεψης στο Κέντρο Τεκμηρίωσης για την Ιστορία του Εθνικοσοσιαλισμού στο Μόναχο και της περιήγησης στην πόλη με άξονα τα ελληνογερμανικά ίχνη στο Μόναχο τι σημαίνει η κοινή μνημόνευση της ιστορίας. Στα ακόλουθα εργαστήρια βρέθηκαν και πάλι στο επίκεντρο παραδείγματα της ελληνογερμανικής συνεργασίας στην πολιτιστική και ιστορική παιδεία αλλά και ο ρόλος των ΜΜΕ στις ελληνογερμανικές σχέσεις.

Η εισήγηση του καθηγητή Μάρτιν Λάινερ, που ειδικεύεται στην έρευνα στον τομέα της συμφιλίωσης, στο Πανεπιστήμιο Φρίντριχ Σίλερ στην Ιένα, έδειξε ότι η συμφιλίωση αποτελεί ένα πολύπλοκο θέμα, οι αιτίες του οποίου δεν έχουν διερευνηθεί ακόμη αρκετά. Στη διεπιστημονική έρευνα επί της συμφιλίωσης συνεργάζονται εκπρόσωποι διαφόρων επιστημών – από τις πολιτικές επιστήμες, τις επιστήμες των ΜΜΕ, την ιστορία, τη θεολογία, την ψυχολογία, την οικονομία, τη γλωσσολογία, την παιδαγωγική κλπ.

Αλληλεγγύη τότε και σήμερα
Πώς κλείνει το τόξο της έννοιας της αλληλεγγύης έδειξε η εισήγηση της Ζίγριντ Σκαρπέλης-Σπερκ (Ένωση Ελληνογερμανικών Εταιριών) σχετικά με το αποφασιστικό ερώτημα για το μέλλον της Ευρώπης, δηλαδή το μέλλον των νέων ανθρώπων: «Η ανεργία των νέων στη Νότια Ευρώπη και ειδικά στην Ελλάδα έχει φτάσει σε ένα δραματικά υψηλό επίπεδο. Η έλλειψη προοπτικής για μια θέση εργασίας μετά τις σπουδές, στερεί την ελπίδα πολλών νέων», ανέφερε σχετικά με τη γνωστή κατάσταση της ανεργίας και ζήτησε να υπάρξει μια συστηματική διεύρυνση των δημόσιων συνεργασιών στις περιοχές της Ελλάδας καθώς και ένα θαρραλέο επενδυτικό πρόγραμμα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Το Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας αποτελεί έναν τόπο, όπου οι νέοι άνθρωποι θα μπορούν να συζητούν μεταξύ τους για τις ιδέες τους σχετικά με το μέλλον, κατέληξε η πρώην βουλευτής του Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου.

Αμέσως μετά διεξήχθησαν εργαστήρια για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των Ελλήνων εργαζομένων στη Γερμανία, για τη διεθνή συνεργασία των συνδικαλιστικών φορέων UNIONS4VET(θα ακολουθήσει η συνέντευξη στο μπλογκ) καθώς και για τις ευρωπαϊκές διεξόδους ενάντια στην κρίση. Η βραδιά έκλεισε σε πνεύμα αλληλεγγύης με ένα βαυαρικό δείπνο με ελληνική μουσική και χορό στο Βικτουαλιενμάρκτ στο κέντρο του Μονάχο.

Ημέρα 3^η: Έλληνες στη Γερμανία – Γερμανοί στην Ελλάδα

Συζήτηση με μάρτυρες της εποχής με συντονιστή τον Μπάμπη Καρπουχτσή και ομιλητές τον Δρ. Ιωάννη Ζέλεπο, τον Θεόδωρο Γαβρά και την Ζίγριντ Σκαρπέλης-Σπερκ (από αριστερά προς δεξιά).

«Η οικονομική μετανάστευση τότε και σήμερα και οι συνέπειές της για τις ελληνογερμανικές σχέσεις» ήταν ο τίτλος της εισήγησης του Δρ. Ιωάννη Ζελέπου (Πανεπιστήμιο Λούντβιχ Μαξιμίλιαν Μόναχο), ενώ ακολούθησε η συζήτηση με τους μάρτυρες εποχής Θεόδωρο Γαβρά, πρώην Δημοτικό Σύμβουλο Μονάχου και την κα. Σκαρπέλης-Σπερκ, η οποία την εποχή που έφταναν οι πρώτοι Έλληνες γκασταρμπάιτερ στη Βαυαρία ήταν μέλος του φοιτητικού συντονιστικού φορέα του Πανεπιστημίου. ‘Όταν ήρθα ως γκασταρμπάιτερ στη Βαυαρία, το σχέδιό μου ήταν να μείνω δύο τρία χρόνια και μετά να επιστρέψω στην Ελλάδα και να δημιουργήσω εκεί τη ζωή μου», είπε ο κ. Γαβράς. Ωστόσο το σχέδιό του αναβαλλόταν συνεχώς, και πλέον πέρασαν πάνω από 50 χρόνια, εξήγησε ο πρώην Δημοτικός Σύμβουλος του Μονάχου, που πηγαινοέρχεται ανάμεσα στις δυο χώρες. «Τα πρώτα χρόνια ήταν τα πιο δύσκολα, γιατί και η ΟΔΓ σχεδίαζε να μας κρατήσει μόνο προσωρινά – υπήρχε μάλιστα και η αρχή της εναλλαγής», είπε. «Πολλά πράγματα σήμερα είναι πολύ καλύτερα: συστάσεις ιθαγένειας και άδειες απεριόριστης παραμονής διευκολύνουν την ένταξη, η οποία πετυχαίνει πλέον πολύ καλύτερα από ό,τι όταν ξεκίνησα εγώ», είπε ο κ. Γαβράς.

Στο τελευταίο πάνελ του συνεδρίου είχαν το λόγο οι ίδιοι οι νέοι: υπό τον τίτλο «Συνεργασίες με μέλλον για νέους ανθρώπους», ο Άγγελος Λουκάκης (Πανεπιστήμιο Κρήτης) αναφέρθηκε στο ερευνητικό πρόγραμμα «Greece, Germany and the Eurozone Crisis in Public Attributions of Responsibility» μεταξύ του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ελληνογερμανικό Πρόγραμμα Έρευνας και Καινοτομίας. Στο πάνελ ήταν και η Μυρτώ Προβίδα, η οποία μίλησε για το διάστημα που έκανε πρακτική άσκηση στο Γερμανικό Κοινοβούλιο με τη Διεθνή Υποτροφία Κοινοβουλίου (IPS), καθώς και η Ναντίνε Μύλερ, η οποία ολοκληρώνει τώρα ένα Εθελοντικό Έτος Κοινωνικής Εργασίας στην Αθήνα με το πρόγραμμα ElanDe. Σε ένα Worldcafé παρουσιάστηκαν, τέλος, τα προγράμματα ακόμη μια φορά και ξεκίνησαν την έρευνα για την ανεύρεση εταίρων για μελλοντικές συνεργασίες, πριν αποχαιρετιστούν και ευχηθούν «καλή αντάμωση» – ίσως στο επόμενο Φόρουμ Νεολαίας τον Οκτώβριο στην Κολωνία;

Το συνέδριο διοργανώθηκε από την Georg-von-Vollmar-Akademiee.V. σε συνεργασία με το BayerischerJugendring, το IJAB- Ειδική Υπηρεσία για το Διεθνές Έργο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, το Ίδρυμα Παλλάδιον και την Ένωση Ελληνογερμανικών Εταιριών.

Κείμενα και φωτογραφίες: agorayouth 

Dieses Werk ist lizenziert unter einer Creative Commons Namensnennung – Nicht-kommerziell – Weitergabe unter gleichen Bedingungen 3.0 Deutschland Lizenz.