`Μπριγκίττε Σπούλλερ για το έργο της `Ερενγκαρτ Σραμ – για τους μαρτυρικούς τόπους και την eπαγγελματική εκπαίδευση για 64 Έλληνες νέους στις δεκαετίες του 1950 και του 1960.

Ehrengard Schramm, Foto: Göttinger Jahrbuch vom Geschichtsverein für Göttingen und Umgebung.

Η Έρενγκαρτ Σραμ γεννήθηκε το 1900 και πέθανε το 1985. Για μερικά χρόνια ήταν δημοτική σύμβουλος στο Γκέττινγκεν και από το 1957 μέχρι το 1967 βουλευτής του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος στη βουλή του κρατιδίου της Κάτω Σαξονίας. Σε ένα από τα ταξίδια της στην Ελλάδα άκουσε για πρώτη φορά για την σφαγή των Καλαβρύτων, η οποία έγινε τον Δεκέμβριο του 1943. Πληροφορήθηκε για τα εγκλήματα των φασιστικών γερμανικών στρατευμάτων κατοχής στα Καλάβρυτα, καθώς και για εγκλήματα σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας, για τις σφαγές που είχαν γίνει, για τις λεηλασίες και τις καταστροφές χωριών. Το 1952 επισκέφθηκε τα Καλάβρυτα, για να σχηματίσει μια δική της εικόνα για την κατάσταση των επιζώντων και στη συνέχεια επισκέφθηκε και πολλά άλλα μαρτυρικά χωριά και πόλεις.

Σύντομα ίδρυσε μια φιλανθρωπική πρωτοβουλία αρωγής για τους επιζώντες αυτών των μαρτυρικών τόπων. Μέσα από πολλές συζητήσεις με τις οικογένειες των θυμάτων προσπαθούσε να διαπιστώσει, ποιά βοήθεια θα ήταν η πιο αναγκαία γι’ αυτούς. Με βάση αυτήν την πρωτοβουλία πολλά χωριά απέκτησαν ύδρευση, σχολεία, κτίρια, δρόμους και πολλά άλλα, που ήταν απαραίτητα για την ανοικοδόμηση, εκείνη τη δύσκολη εποχή. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά της έργα ήταν ότι βοήθησε συνολικά 63 νέους και μια νέα από τα μαρτυρικά χωριά να αποκτήσουν μια επαγγελματική εκπαίδευση με πτυχίο.

Η πρώτη ομάδα με 33 νέους, τους οποίους συνόδεψε το 1955 η ίδια η Κ. Σραμ στη Γερμανία, καταγόταν από τα Καλάβρυτα. Η δεύτερη ομάδα που ήρθε το 1960 στη Γερμανία, αποτελούνταν από 17 νέους από τα Καλάβρυτα και την γύρω περιοχή, καθώς και από 3 νέους από το Δίστομο και 3 από το Κομμένο Άρτας. Ακολούθησαν άλλες μικρότερες ομάδες και μεμονωμένα άτομα. Οι 3 νέοι από το Δίστομο έμαθαν πρώτα Γερμανικά στο Ινστιτούτο Γκαίτε στο Μπλαουμπόιρεν και τελείωσαν μετά μια επαγγελματική εκπαίδευση ως μηχανοτεχνίτες στο Πάινε της Κάτω Σαξονίας. Ύστερα δούλευαν στο εργοστάσιο μετάλλου στο Πάινε και στην εταιρία Πρόισσαγκ. Ένας από τους νέους, μετά από την αποφοίτησή του από την επαγγελματική σχολή, πήγε στην εταιρεία Κοντινεντάλ, πιθανόν στο Αννόβερο. Μετά την επιστροφή τους στην Ελλάδα, οι νέοι βρήκαν γρήγορα εργασία, μεταξύ άλλων στην Πεσινέ (Αλουμίνιο της Ελλάδος) στην Παραλία Διστόμου.

Gedenkstätte in Kalavryta, Foto: Eberhard Rondholz.

Η πρώην διευθύντρια του δημοτικού αρχείου στο Γκέττινγεν, η Δρ. Χ.Μ. Κυν, που υπήρξε φίλη της Ε. Σραμ, απέτησε φόρο τιμής τη μνήμη της, σε ένα άρθρο της στο Γκέττινγερ Ιαρμπούχ, το 1993, με τα εξής λόγια: «Οι φρικαλεότητες του πολέμου προκάλεσαν στην Έρενγκαρντ ένα αίσθημα ενοχής. Ντρεπόταν για εγκλήματα τα οποία έγιναν εν ονόματι της χώρας της, και ήθελε να δώσει προσωπικά ένα μήνυμα συμφιλίωσης.» Για τις «συναντήσεις και εμπειρίες με απόγονους των γερμανικών θηριωδιών των ετών 1941- 1944» μας πληροφορεί ένα βιβλίο της Ε. Σραμ με τίτλο «Μία φιλανθρωπική πρωτοβουλία βοήθειας για την Ελλάδα (Γκέττινγεν 2003). Σε μία βιβλιοκριτική της εφημερίδας «Φρανκφούρτερ Αλλγεμάινε Τσάιτουνγκ» στις 14.6.2004 ο Φραντζ-Ιόσεφ Κος γράφει ότι η Ε.Σ. «παρά τις μερικές αποτυχίες (…) κατάφερε πολλές μικρές και μεγάλες επιτυχίες, πράγμα που οι 2 εκδότες του βιβλίου το αποδίδουν κυρίως στη παραίτηση της Σραμ από την δημοσιότητα. Αυτό οφειλόταν στο ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν ήθελε να δημιουργήσει δεδικασμένο για μια γερμανική αναγνώριση ενοχής και ενδεχομένως για αξιώσεις αποζημιώσεων, οι οποίες τεκμηριώνονται με αυτόν τον τρόπο.

Στο πολύ πληροφοριακό σχόλιο της στο βιβλίο της Ε. Σραμ η κα Ιρένε Βάσος γράφει: «Η κα Σραμ (…) τόλμησε να πάει σε μέρη στα οποία μετά των πόλεμο δεν είχε πατήσει ακόμα κανένας Γερμανός και κέρδισε τις καρδιές των ανθρώπων, γιατί δεν απέφυγε το μέγεθος του πόνου τους.» Όπως συμπληρώνει η Χ.Μ. Κυν, «αυτή η ανιδιοτελής πρωτοβουλία και οι πολύπλευρες πολιτικές και κοινωνικές δραστηριότητες την αναδεικνύουν ακόμη και σήμερα ως μία εξαιρετική γυναίκα.» (Γκέττινγεν, 1993).

κείμενο: Μπριγκίττε Σπούλλερ

Κοινωνική Λειτουργός, επισκέπτεται το Δίστομο από το 1980. Εγκαινίασε και διοργάνωσε από το 1989 μέχρι το 2005 ένα πρόγραμμα ανταλλαγής και συμφιλίωσης νέων μεταξύ της Ευαγγελικής Νεολαίας της Νυρεμβέργης και του Δήμου Διστόμου. Είναι Επίτιμη Δημότισσα του Διστόμου από το 1990.

Πηγές:

Ehrengard Schramm: „Ein Hilfswerk für Griechenland – Begegnungen und Erfahrungen mit Hinterbliebenen deutscher Gewalttaten der Jahre 1941 – 1944“, συμπληρώθηκε και εκδόθηκε από τον Gottfried Schramm και την Irene Vasos (Verlag Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 2003).

Helga-Maria Kühn: Ehrengard Schramm. Eine engagierte Göttinger Bürgerin. Στο: Göttinger Jahrbuch 1993, σελ. 211 – 225, τεύχος 41, εκδότης: Geschichtsverein für Göttingen und Umgebung)

Συνέντευξη με την Δρ. Helga-Maria Kühn, Φεβρουάριος 2016

https://www.perlentaucher.de/buch/ehrengard-schramm/ein-hilfswerk-fuer-griechenland.html