Η πορεία προς τη δημιουργία μιας συνειδητής ειρηνικής συνεννόησης στην ελληνογερμανική κοινωνία των πολιτών είναι μια συνεχής διαδικασία η οποία χαρακτηρίζεται από τα βιώματα και τις εμπειρίες του παρελθόντος. Η πολιτιστική ανταλλαγή και η άμεση επικοινωνία μπορούν να εκκινήσουν διαδικασίες μάθησης. To Φόρουμ «Μνήμης & Παιδείας» προσέφερε στους συμμετέχοντες το πλαίσιο για μια εντατική ανασκόπηση των γεγονότων, μια κοινή κατεύθυνση κατανόησης και την έκφραση της επιθυμίας για μια κοινή και ειρηνική ζωή στην Ευρώπη.

Πολιτιστική ανταλλαγή και άμεση επικοινωνία
Από τις 19 έως τις 23 Μαΐου 2016 διοργανώθηκε στο Λέχοβο της Δυτικής Μακεδονίας το «Φόρουμ Μνήμης & Παιδείας». Διοργανωτής της πενθήμερης εκδήλωσης ήταν ο Ενωτικός Σύλλογος Λεχοβιτών «Ο Προφήτης Ηλίας» του ελληνικού αυτού μαρτυρικού χωριού, με την υποστήριξη του δήμου Αμυνταίου. Το Φόρουμ στηρίχθηκε επιπλέον από τον δήμαρχο Καλαβρύτων και Πρόεδρο του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών Ελλάδας, Γεώργιο Λαζουρά, τον μαρτυρικό δήμο Σουλίου και την κοινότητα Λιγκιάδων. Η διοργάνωση χρηματοδοτήθηκε από το Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον.

Κεντρικό θέμα του Φόρουμ ήταν η ενδυνάμωση της ελληνικής κοινωνίας των πολιτών με στόχο την δικτύωση των μαρτυρικών δήμων εντός Ελλάδας, καθώς και με αντίστοιχες ομάδες από την Γερμανία και την Ελλάδα. Έγινε κατανοητό ότι η θύμηση αποτελεί θεμέλιο για μια κουλτούρα ειρήνης και η συμμετοχή είναι αναγκαία για τη διαμόρφωση μιας ειλικρινούς επικοινωνίας. Το ζωηρό ενδιαφέρον των 350 και πλέον επισκεπτών, έδειξε ότι υπήρξε μια διαρκής ανταλλαγής γνώσεων και εμπειριών. Μεταξύ των επισκεπτών ήταν εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών, νεολαίοι, εκπαιδευτικοί, μέλη συλλόγων και στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και καθηγητές και ειδικοί από δέκα μαρτυρικούς δήμους. Από την Γερμανία συμμετείχαν περισσότεροι από 20 σύνεδροι, μεταξύ των οποίων ο Δρ. Τόμας Λούτς (διευθυντής του τμήματος μνημείων της Τοπογραφίας του Τρόμου -Βερολίνου), ο καθηγητής διεθνούς δικαίου Δρ. Νόρμαν Πεχ, η Δρ. Βασιλεία Τριάρχη- Χέρμανν από το Κρατικό Ινστιτούτο Σχολικής Εκπαίδευσης και ‘Ερευνας στην Παιδεία Βαυαρίας, ο Καθ. Δρ. Μάρτιν Λάινερ από το Πανεπιστήμιο Σίλλερ, καθώς και πολυάριθμοι εκπρόσωποι συλλόγων από την Γερμανία και ενδιαφερόμενοι δημότες, όπως η Μπριγκίτε Σπούλερ, η οποία στηρίζει επί σειρά ετών την ελληνογερμανική φιλία. Το συνέδριο μεταδόθηκε ζωντανά διαδικτυακά, προσφέροντας πρόσβαση σ’ ένα ευρύτερο κοινό.

Κατάθεση στεφανιού στην Κλεισούρα

Το περιεχόμενο του Φόρουμ πλαισιώθηκε από ένα πολιτιστικό και ιστορικό πρόγραμμα. Μετά την παρουσίαση της ιστορίας του Λεχόβου, της Δροσοπηγής και των Πύργων, ακολούθησε επίσκεψη στα μαρτυρικά χωριά Κλεισούρα και Πύργοι, επίσκεψεις στις εκκλησίες και τους ιστορικούς τόπους, όπου έγινε κατάθεση στεφάνου από κοινού, στα μνημεία των θυμάτων. Στο Λέχοβο οι επισκέπτες είχαν τη δυνατότητα να επισκεφθούν την εκκλησία και την λειτουργία, να ξεναγηθούν στο λαογραφικό μουσείο και τη βιβλιοθήκη του Λεχόβου. Η εντατική συζήτηση και η άμεση επαφή με τους εκπροσώπους των τοπικών κοινοτήτων έδωσε στους συμμετέχοντες μια ξεκάθαρη εικόνα σχετικά με το ελληνογερμανικό παρελθόν και τις πολιτιστικές και ιστορικές επιδράσεις της μετανάστευσης των ντόπιων σε ευρωπαϊκούς και διεθνείς προορισμούς. Ο Μητροπολίτης Καστοριάς Σεραφείμ εξέφρασε κατά τη διάρκεια της λειτουργίας την υποστήριξή του και έδωσε την ευλογία του στο Φόρουμ, γεγονός ιδιαίτερης σημασίας για τους κατοίκους του χωριού (και για την ελληνική επαρχία). Η χορωδία γυναικών του Λεχόβου φρόντισε για τα μουσικά διαλείμματα.

Το Φόρουμ ξεκίνησε με την εναρκτήρια ομιλία του Δρ. Τόμας Λούτς σχετικά με τον ρόλο των τόπων μνήμης και των μνημείων στην παιδεία και τον τουρισμό. Ακολούθησαν οι χαιρετισμοί του Προέδρου του συλλόγου, Ευάγγελου Στεφανίδη, του Γεωργίου Λαζουρά, του Δρ. Ίνγκο φον Φος (Γενικού Προξένου της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στη Θεσσαλονίκη), καθώς και εκπροσώπων των ελληνικών μαρτυρικών τόπων, όπως ο Ιωάννης Αυγέρης (Λιγκιάδες) και ο Χρήστος Γάκης (Κλεισούρα).

Ένα θετικό και ενθαρρυντικό μήνυμα έδωσε ο Γεώργιος Λαζουράς στην ομιλία του (Δήμαρχος Καλαβρύτων), ο οποίος τόνισε την αναγκαιότητα διατήρησης της θύμησης και της μνήμης, και αναφέρθηκε στον ρόλο που μπορούν να έχουν σε αυτή τη διαδικασία οι ελληνικοί μαρτυρικοί τόποι. Από τη μια, για να δικαιωθούν τα θύματα και η ιστορία, και από την άλλη για να γνωρίσουν οι νέες γενιές τις συνέπειες που θα μπορούσε να έχει μια εκ νέου ανάδυση του φασισμού. Διευκρίνισε δε, ότι το Δίκτυο των Ελληνικών Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών συνεχίζει να διεκδικεί τις πολεμικές αποζημιώσεις και την επιστροφή του κατοχικού δανείου και θα στηρίζει κάθε προσπάθεια του ελληνικού κράτους προς αυτή την κατεύθυνση. Ωστόσο, τόνισε ότι αυτές οι παλιές πληγές δεν θα πρέπει να αποτελέσουν εμπόδιο για τις διακρατικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, και ιδιαίτερα για τους νέους και την κοινωνία των πολιτών στην Γερμανία και την Ελλάδα. Με αυτόν τον τρόπο, ο Γεώργιος Λαζουράς τήρησε μια ξεκάθαρη στάση, υποστηρίζοντας ενεργά τη συνεργασία και τον διάλογο, χωρίς να αποκλείει τη διεκδίκηση των πολεμικών αποζημιώσεων. Τη δεύτερη ημέρα της εκδήλωσης, ο καθηγητής Δρ. Νόρμαν Πεχ εμβάθυνε στο θέμα, παρουσιάζοντας τις προκλήσεις που προκύπτουν από τις ελληνογερμανικές σχέσεις, και συζήτησε με τους συμμετέχοντες για νομικά και πολιτικά δεδομένα με τη βοήθεια της συντονίστριας, Καρολίνα Ρέρμανν.

Σε τέσσερα δίγλωσσα εργαστήρια παρουσιάστηκαν διάφορες μορφές και μέσα θύμησης, και προσκλήθηκαν όλοι να συμμετάσχουν στην ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τη δικτύωση, την παιδεία, τον τουρισμό και τις τέχνες. Κατά τη διάρκεια των εργαστηρίων, οι εισηγητές, όπως η καθηγήτρια παιδαγωγικής, Δρ. Ελένη Χοντολίδου, παρουσίασαν πέρα από τις πρακτικές μεθόδους που αποσκοπούν στην παιδεία και την ειρήνη, τις δικές τους εμπειρίες από αντίστοιχα προγράμματα. Στα εργαστήρια προέκυψαν νέες ιδέες, οι οποίες συγκεκριμενοποιήθηκαν στις θεματικές συζητήσεις και στις ομάδες εργασίας, που ακολούθησαν σχετικά με τη νεολαία, την παιδεία, τον τουρισμό και τον πολιτισμό. Πολλές από τις συζητήσεις συνεχίστηκαν στα διαλείμματα αλλά ακόμη και αφού τελείωνε το επίσημο πρόγραμμα. Ένα ιδιαίτερο γεγονός ήταν η δημόσια βραδινή προβολή του ντοκιμαντέρ της σκηνοθέτριας, Λυδίας Κώνστα, «Το φως πυκνώνει» σχετικά με έργα Ελλήνων καλλιτεχνών στα μαρτυρικά χωριά. Ακολούθησε συζήτηση της ταινίας με την ίδια την σκηνοθέτη, με θέμα τη μνήμη και τη θύμηση διαμέσου της τέχνης.

Μια επιστημονική, θεματική προσέγγιση και διευκρίνιση των όρων «γενοκτονία» και «εγκλήματα πολέμου» προσέφερε η εισήγηση του Καθ. Δρ. Γεωργίου Κόκκινου. Τέλος, η Δρ. Ζέτα Παπανδρέου ανέλυσε την περίπτωση του Διστόμου και εξήγησε την επίδραση των τραυματικών εμπειριών της σφαγής, χρησιμοποιώντας παιδαγωγικά και καλλιτεχνικά μέσα.

Κατά τη διάρκεια της δεύτερης και τρίτης ημέρας των εκδηλώσεων, οι εισηγήσεις σχετικά με τις ανταλλαγές νέων και τις δραστηριότητες της νεολαίας έδωσαν μια εικόνα για τις ήδη υπάρχουσες δομές, που μπορούν να στηρίξουν την ενεργή ανταλλαγή των νέων μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας και να επεκτείνουν αυτή την ανταλλαγή σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αρκετές μαρτυρικές κοινότητες έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα προγράμματα ανταλλαγής νέων με γερμανικούς και άλλους ευρωπαϊκούς οργανισμούς. Η Δρ. Βασιλεία Τριάρχη (ISB), η Ναταλί Πεταλά – Βέμπερ (IJAB), ο Πάνος Πούλος (Filoxenia) και ο Ρολφ Στόκελ (Εντεταλμένος για τη δημιουργία του Ελληνογερμανικού Ιδρύματος Νεολαίας) δήλωσαν έτοιμοι να προσφέρουν τη στήριξή τους  και τις γνώσεις τους σε ενδιαφερόμενους φορείς της κοινωνίας των πολιτών, που θέλουν να πραγματοποιήσουν ανταλλαγές νεολαίας.

Εργαστήριο της καθηγήτριας Ελένη Χοντολίδου και των συνεργάτιδων της

Στο πάνελ «Βέλτιστες Πρακτικές», η Κέρστιν Άλμπες – Μπίλενμπεργκ και ο Χέλμουτ Ρίβε από τον σύλλογο «Διάλογος» παρουσίασαν τα ελληνογερμανικά προγράμματα φιλίας της νεολαίας των δήμων Ντέλμενχορστ και της Πτολεμαΐδας. Η Νίκη Στεφανίδου και η Γιάννα Τσίμου ανέλαβαν την παρουσίαση των προγραμμάτων ανταλλαγής νέων από το Λέχοβο, με το Βερολίνο και το Αμβούργο, τα οποία, βασιζόμενα σε θετικές εμπειρίες, ενθάρρυναν τη δημιουργία συνεργασιών σε πρακτικό επίπεδο με χρονική διάρκεια. Οι εμπειρίες σχετικά με την ελληνογερμανική ανταλλαγή παρουσιάστηκαν στο κοινό και με οπτικοακουστικά μέσα.

Η τελευταία ημέρα των εκδηλώσεων ξεκίνησε με τη θεματική «μνήμη και καλλιέργεια της ιστορικής θύμησης». Ο Δρ. Λέων Ναρ και η Καθ. Δρ. Μαρία Καβάλα παρουσίασαν το θέμα παραστατικά χρησιμοποιώντας το παράδειγμα της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης. Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση και συζήτηση του καθηγητή Μάρτιν Λάινερ (JCRS) σχετικά με τη μνήμη και τη συμφιλίωση.

Εργασίες Θύμησης και Μνήμης – Διαπολιτισμικές και αποτελεσματικές πρακτικές

Η Γερμανική Κατοχή άφησε τεράστιο πλήθος θυμάτων στην Ελλάδα, γεγονός που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό στη σύγχρονη Γερμανία. Το ίδιο ισχύει και για τα απάνθρωπα εγκλήματα των κατακτητών. Αν επισκεφτεί κανείς τα μαρτυρικά χωριά σήμερα, θα διαπιστώσει γρήγορα ότι η Γερμανική Κατοχή δεν προκάλεσε μόνο ασύλληπτη οδύνη στους ανθρώπους, αλλά έπληξε και τα θεμέλια πολλών χωριών μέχρι και σήμερα.

Το ίδιο ισχύει και για τις εβραϊκές κοινότητες στην Ελλάδα. Ένας εντονότερος προσανατολισμός προς την κατανόηση της ιστορίας μέσω της παιδείας, της τέχνης, του τουρισμού και της πολυπολιτισμικής ανταλλαγής μπορεί να συμβάλλει στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των δύο χωρών. Η μεγάλη απήχηση που αυτή η θεματολογία είχε στους συμμετέχοντες, η οποία τοποθετεί στο επίκεντρο των ελληνογερμανικών σχέσεων την κοινωνία των πολιτών, τόσο στην Γερμανία όσο και στην Ελλάδα, έφερε στο Φόρουμ ένα κοινό προερχόμενο από διαφορετικά και ποικίλα πεδία. Στην ουσία, οι συμμετέχοντες δεν συζήτησαν μόνο για τα βασικά ζητήματα της μνήμης και της παιδείας, αλλά είχαν και την ευκαιρία να εντοπίσουν κοινά στοιχεία, να διευρύνουν τους ορίζοντές τους, καθώς και να μάθουν ο ένας από τον άλλον, με ποιον τρόπο μπορούν να καταρριφθούν τα εμπόδια επικοινωνίας και συνεννόησης. Η επιτυχία του Φόρουμ βασίστηκε στην προσφορά πολλών εθελοντών του Ενωτικού Συλλόγου Λεχοβιτών και στην ενεργή στήριξη των ειδικών στον τομέα διαπολιτισμικής μεσολάβησης.

Οι συμμετέχοντες στο Φόρουμ επεξεργάστηκαν από κοινού τις κοινωνικές προκλήσεις, που επηρεάζουν μεταξύ άλλων την εργασία τους, καθώς και τα γενικότερα προβλήματα της κοινωνίας, τα οποία καλούνται καθημερινά να αντιμετωπίσουν. Μέσω αυτής της διαδικασίας οι συμμετέχοντες κατανόησαν γρήγορα πόσο σημαντική είναι η ανταλλαγή σε εθνικό και ελληνογερμανικό επίπεδο, καθώς και τη σημασία των αντίστοιχων δικτύων, για την κοινή αντιμετώπιση καθηκόντων και προκλήσεων. Επιπλέον, συμφώνησαν να αναπτύξουν περαιτέρω τα αποτελέσματα, τις ιδέες και τα ερεθίσματά που προέκυψαν. Σε αυτό το σημείο τέθηκε το βασικό θέμα της επιπλέον εμβάθυνσης και ανάπτυξης της ανταλλαγής απόψεων με βιώσιμο και αποτελεσματικό τρόπο. Προτάθηκε να επαναληφθούν ελληνογερμανικές συναντήσεις δικτύωσης για τα βασικά ερωτήματα της μνήμης και της ιστορικής θύμησης, που θα μπορούσαν να γίνουν και στην Γερμανία. Το διαπολιτισμικό δίκτυο και το δίκτυο της κοινωνίας των πολιτών είναι αναγκαίο να διευρυνθεί και να ενδυναμωθεί αποτελεσματικά.

Λοιπές πληροφορίες:
Πληροφορίες για κάθε ενότητα και για τους εισηγητές θα βρείτε στο πρόγραμμα: Φόρουμ Μνήμη & Παιδεία, Τελικό Πρόγραμμα

Οι χαιρετισμοί όλων των εισηγητών διατίθενται στο βίντεο. Αντίστοιχος σύνδεσμος  Link.

Περαιτέρω βίντεο και αποσπάσματα του Φόρουμ θα βρείτε στο Youtube και στον σύνδεσμο Youtube-Link.

Επικοινωνία
Διοργανωτές: Πολιτιστικός Σύλλογος Λεχοβιτών „Προφήτης Ηλίας“ – Mail-Kontakt
Διαχείριση έργου: Χαράλαμπος- Μπάμπης Καρπουχτσής – Mail-Kontakt, polisis.eu

Έκθεση: Χαράλαμπος- Μπάμπης Καρπουχτσής και Άνια Χάκ εκ μέρους του Πολιτιστικού Συλλόγου των Λεχοβιτών „Προφήτης Ηλίας“. Φωτογραφίες: Χρήστος Εμπορίδης, Φωτό Παλλάς Βέροια

Περαιτέρω πληροφορίες πρόκειται να ακολουθήσουν σ’ αυτό το Βlog.

https://agorayouth.com/2016/06/14/forum-erinnerung-bildung-orte-des-terrors-und-gedenken-in-griechenland/

Το κείμενο έχει άδεια Creative Common Non Profit και πρώτα εμφανίστηκε στο  https://agorayouth.com/2016/06/14/forum-erinnerung-bildung-orte-des-terrors-und-gedenken-in-gr

Dieses Werk ist lizenziert unter einer Creative Commons Namensnennung – Nicht-kommerziell – Weitergabe unter gleichen Bedingungen 3.0 Deutschland Lizenz.